Topallayan Çocuk

Çocuklarda topallama zaman zaman görülebilir. Birçoğunda zedelenme, düşme gibi basit yaralanmalara bağlı olup kendiliğinden iyileşmektedir. Fakat bir haftadan uzun süren veya kendi kendine iyileşmeyen topallamalarda klinik değerlendirme gereklidir.

Özellikle küçük çocuklarda en büyük handikap kendini ifade edememeleridir. Bazen ağrıyen yerini bile gösteremeyebilirler. Ağrı vucudun bir noktasından kaynaklanacağı gibi birbaşka noktasından yansıyan ağrı bile olabilir. Topallama genellikle kas, kemik, eklem veya bağ dokularından kaynaklanır. Birçoğu kendiliğinden iyileşebilmektedir. Çünkü çocuklar büyüme döneminde olduğu için müthiş remodelasyon kapasitelerine sahiptirler. Fakat topallamanın sebebi basit bir neden olabileceği gibi nadirde olsa ciddi ölümcül bir nedendende olabilir.

Peki çocuklarda topallamanın nedenleri nelerdir?

Nedenleri

• Yaralanma : Topallamanın en sık nedenidir. Basit yaralanmalarda topallama kısa sürer fakat uzun sürer veya çok ağrılı ve şişme var ise kırık, çıkık veya çatlak olabilir.

• Enfeksiyon hastalıkları : Özellikle eklemlerde görülebilen iltihaplı durumlardır. Özellikle bakteriyel enfeksiyonlar, kemiklerde ekleme yakın bulunan büyüme plaklarına yerleşip ağrıya ve topallamaya neden olurlar.

• Enflamatuar hastalıkları: Enflamasyon, yangı veya ödem demektir. Enfeksiyonda bir mikrobik etken var iken enflamasyonda genellikle romatizma nedeni olur. ÖzellikleJuvenil artrit gibi birçok romatizmal hastalık eklemleri etkileyerek ağrıya, şişmeye ve topallamaya neden olabilirler.

• Geçici sinovit / toksik sinovit : Bazı viral hastalıklar vücutta iltihaplanmaya neden olurlar. Bu durumda eklemler geçici olarak şişebilir ve ağrılı hale gelebilir.

Nadir görülen topallama nedenleri ise;

• Tümörler : Birçok kemik ve yumuşak doku tümörleri türü ağrı ve topallamaya neden olabilir.

• Doğuştan anormallikler: Doğuştan kalça çıkığı gibi nedenlerle topallama görülebilmektedir. Fakat ağrısız olup bacak boylarındaki eşitsizliğe bağlı olur. Bu nedenle bebek yürümeye başladığında fark edilebilir.

• Legg-Perthes Hastalığı: Kalça eklemi, femur başı ve acetebulum denilen yuvadan oluşur. Bu hastalıkta femur başına yeterince kan gitmediği için top şeklindeki bu yapı düzleşerek eklem yapısı bozulur. Genellikle 4 ila 10 yaş arası çocuklarda görülür.

• Femur Başı Epifiz Kayması: Femur başında yer alan büyüme plağı zayıf olduğu için maalesef kayar ve eklem yapısı bozularak ağrılı hale gelir. 9 ile 15 yaş arası sıklıkla biraz şişman ve hareketli çocuklarda görülür. Enterasan bir şekilde çocuk dizinin ağrıdığını söyle fakat sorun kalça eklemindedir.

• Diskitis : Omurga kemikleri arasında yer alan disk denilen yapıların iltihaplanması veya tahrişi nedeniyle olur.

• Sinir sistemi bozuklukları : Sinir sistemi bozuklukları kaslarda güçsüzlüğe veya gerginliğe yol açarak topallamasına neden olabilir.

Aşağıdaki tabloda şikayet, yaş gibi nedenlere bağlı olarak sık görülen topallama nedenleri verilmiştir.

Teşhis, Tanı ve Fizik Muayene

Topallamanın ne zaman ve nasıl başladığı önemlidir. Bu konuda ne kadar çok bilgi sahibi olursa teşhis o kadar kolay olur. Düşme olup olmaması, ailede romatizma öyküsü, yakın zamanda üst solunum yolu enfeksiyonu geçirme, ateş eşlik edip etmediği, ağrının olup olması vs önemlidir.

Fiziksel Muayene

Muayene önemlidir. Aşağıdaki şikayetlerin varlığı önemli;

• Ağrı

• Şişme

• Isı artışı

• Morarma

• Bacak boyu eşitsizliği

• Eklem hareket açıklığında azalma

• Aksayarak yürüme paterni; Örneğin, bir çocuk tek ayak üzerinde dururken bir tarafa doğru eğilirse, ağrılı kalçasının ağırlığının bir kısmını almaya çalıştığının bir işaretidir. Bir ayak yerde diğerinden daha az zaman geçiriyorsa, bu bacakta ağrı belirtisi olabilir. 

Ağrı çocuğun dizinden geliyor, şişlik veya anormal hareketler var ise bir bağ yaralanmasına işaret edebilir. Çocuğun omurgasında ağrı, sertlik, eğrilik (skolyoz) veya olağandışı cilt izleri (kızarıklık veya lekeler) açısından da kontrol edilir. Yine ağrı yoksa, topallamaya neden olabilecek doğuştan anormallikler veya sinir sistemi bozuklukları olabilir. Sinir sistemi bozukluğunun bazı belirtileri arasında gergin Aşil tendonu (topuk kordonu), ayaklarda pençe parmak veya ayak tabanında çok yüksek kavis yani pes kavus olup olmadığına bakılabilir. Ek olarak, dikkatli bir nörolojik muayene, beyin, omurilik veya kol ve bacaklardaki kas sorunlarını gösteren kas gücü kaybı veya derin tendon refleks dengesizliklerine bakılabilir.

Testler ve Radyolojik Değerlendirme

• Röntgen : Ağrı, şişme veya hareket açıklığı kaybı olan vücut bölgelerinin röntgenleri çekilecektir. Bu amaçla ön, yan ve ablik gibi farklı açılardan röntgen çekimi yapılabilir. Çocuklarda röntgen sağlam tarafla karşılaştırılmalı istenebilir.

• Diğer Görüntüleme Testleri: Röntgenler normal ve topallamanın nedeni belli değil ise; manyetik rezonans görüntüleme (MRI), bigisayarlı tomografi (BT) taraması isteyebilir. MRI taramaları eklem şişmesi, kırıklar, enfeksiyonlar ve kemik tümörlerini gösterebilir. Yine kalça sıvı veya ödem baklma için kalça ultrasonu istenebilmektedir. isteyebilir. Bu bebeklerde iltihap taramasında sık kullanılmaktadır.

• Laboratuvar çalışmaları

• Laboratuvar çalışmaları, bakteriyel ve viral hastalıklar gibi iltihaplı durumlarda özellikle yararlıdır. Beyaz küre, CRP, Sedimentasyon bakılmakla birlikte romatizma için Romatoid Faktör (RF) de bakılabilmektedir.

Op.Dr.Tahir Mutlu Duymuş
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Keywords: Aksayan çocuk, topallayan çocuk, çocuk niçin aksar, çocukta topallama nedenleri nelerdir?