Omuz Travması

Omuz travması çok yaygın olarak görülür. Yaralanmalar yüksek enerjili trafik kazaları sonrasında omuzun üzerine düşme sonucu oluşur ve kürek, köprücük ve kol kırıkları ile sonuçlanabilir. Bir şey kesindir: herkes hayatında bir kere omuz travması geçirir.

Anatomi

Omuz üç kemikten oluşur;

1. Skapula (kürek kemiği)
2. Klavikula (köprücük kemiği)
3. Humerus ( Üst kol kemiği)

Bu kemikler birbirine yumuşak dokular (bağlar, kirişler, kaslar ve eklem kapsülü) ile bağlanır.

Omuz üç eklemden oluşur;

1. Glenohumeral eklem- kol ile kürek kemikleri arasında
2. Akromioklavikuler eklem- köprücük ile kürek kemiği arasında
3. Sternoklavikuler eklem- Köprücük ile göğüs ön duvarı arasında

Omuzun ana eklemi Glenohumeral eklemdir ki üst kol kemiği tokmağın başı gibi kürek kemiğinin (skapula) glenoid denilen küçük yuvasına oturur.
Omuz eklemi yumuşak dokular tarafından birkaç kat şeklinde örtülür. En büyüğü ise cilt altındaki deltoid kasıdır ki omuza yuvarlak görünümünü verir. Bu kas kolu yukarı kaldırmamıza yardımcı olur. Deltoid kasının altında su balonuna benzer bursa denilen bir kese vardır.

Omuz Yaralanmasının Tipleri

• Omuz yaralanmalarının birçok türü vardır;
• Kemik kırıkları: Köprücük, kürek ve proksimal humerus denilen üst kol kırıkları şeklinde olabilir.
• Çıkıklar : üç faklı eklemde olabilir;
• Akromioklaviküler eklem
• Sternoklaviküler eklem
• Glenohumeral eklem' ler şeklindedir.

Yumuşak doku yaralanmaları olabilir ki bunlar; kas, tendon, bağ dokuları, rotator manşet yırtıkları veya labral yırtık olabilir.

Bu sayfada kırık ve çıkıklar üzerinde durulacaktır. 

Nedenleri

Kırıklar

Klavikula ve proksimal humerus kırıkları doğrudan darbe, düşme, çarpma ve motorlu araç kazaları ile olabilir.
Skapula (kürek) göğüs ve çevresindeki kaslar tarafından korunmaktadır ve kolay kırık oluşmaz. Bundan dolayı kürek kemiği kırıkları yüksek enerjili travmalar ile olur. Skapula kırıkları genellikle göğüs yaralanmaları ile ilişkilidir.

Omuz Çıkığı

Ön omuz çıkıkları kolun zorla dışa dönmesi ile olur. Düşme veya doğrudan omuza olan darbelerle de olabilir.
Arkaya omuz çıkıkları genellikle sara (epilepsi) veya elektrik çarpmaları ile olur.

Omuz Separasyonları (ayrımları)

Akromioklaviküler eklem üzerine düşmelerde veya ağır kaldırmalarda olabilir.

Kırıkların Bulguları 

Genel Bulgular;

• Ağrı
• Şişme
• Omuz Harekelerinde İnstabilite
• Omuz hareket ettirildiğinde açılanma ve taşlanma hissi

Spesifik Kırıklar ve Bulgular;

Klavikula

• Köprücük kemiği alanında şişme
• Cilt altı kırık uçlarında yumru
• Omuz hareketleri sınırlı fakat üst kol kırıkları kadar değil.

Proksimal Humerus (üst kol) Kırığı

• Ciddi Şişlik
• Kısıtlı Hareket
• Ciddi Ağrı

Skapula Kırığı

• Ağrı
• Ödem

Omuz Ayrışması- Akromioklavikuler Separasyon

• Omuz üstünde ağrı
• Omuz üstünde piston hareketi

Omuz Çıkığı (Glenohumeral )

• Omuzun Önünde çıkıntı
• Kol hareketinde yetersizlik
• Dışa dönük kol
• Kolda ölülük hissi

Tanı

Röntgen ve fizik muayene yeterlidir. Bazen tomografi çekmek gerekebilir.

Tedavi Seçenekleri

Klavikula Kırığı

Klavikula kırıkları genel anlamda ameliyat olmadan tedavi edilir. Bazen kırık çok ayrışmış ve ya cilt altından çıkıntı yapmış ise gerekebilir. Ameliyatta plak ve vidalar veya tel çubuk şeklinde implantlar kullanılabilir.

Proksimal Humerus Kırığı

Kırık parçaları yerinde ve çok ayrışmamışsa cerrahisiz tedavi edilebilir. Fakat fragmanlar çok ayrık ise ameliyat endiksayonu olabilir ve ameliyatta plak, vida, tel çubuklar veya omuz eklem protezi gerekebilir.

Skapula Kırığı

Skapula kırıklarının genellikle %10-20 si ameliyat gerektirir ki bunlarda genelde eklem içi kırıklardır.

KIRIK KAYNAMA AŞAMALARI VE KIRIK NASIL HIZLI KAYNAR?

Omuz Separasyonları ( Akromioklavikuler )

Omuz ayrışmasının tedavisi travmanın şiddetinden ziyade fiziksel gereksinimlerine bağlıdır. (Kozmetik görünüm).
Hafif ayrışmalarda ameliyat gerekli değildir. Fakat ciddi ayrışmalar cerrahi olarak tamir edilmelidir. Cerrahi yumuşak doku yani bağ tamirini içermektedir
Profesyonel sporcular ve ekmeğini eli ile kazanlara cerrahi düşünülse de sonuçlar sıklıkla öngörülemez. Bağ tamirinde ve iyileşmesinde alınan protein ve kollejen iyileşmeyi hızlandıracaktır.

İlk tedavi acil servis de omuzu yavaşça yerine oturtmaktır. Hastaya sakinleştirici ve kas gevşetici ilaçlar verildikten sonra traksiyon uygulanarak yerine oturtulup, kol gövde bandajına alınır.

Omuz  Çıkığı

Daha sonraki tedavi hastanın yaşına, tekrarlayan çıkık durumlarına göre değişir. Hastanı yaşı 25 yaş ve ya daha genç ise ameliyat direk önerilebilir. Tekrarlayıcı çıkıklar cerrahi gerektirir ve yumuşak doku tamirini içermektedir. Bu tamir açık veya güncel tedavi medotu olan artroskopik olarak kapalı yapılabilmektedir.

Omuz Yaralanması Sonrası Hayat

Omuz kırıklarında, çıkıklarında veya separasyonlarda sonrası hayat birkaç hafta veya ciddiyetine göre aylarca etkilenebilir. Bir çok omuz yaralanmaları cerrahi olarak tedavi edilse de edilmese de istirahat ve ya immobilizasyon sonrası fizik tedavi gerektirir.

Eğer yaralanma ciddi değilse, 4-6 haftada hızlı iyileşme ve hayat dönüş olur. Omuz egzersizleri genellikle gereklidir ki bu egzersiz programı sertliği azaltır ve omuz hareket kabiliyetini artırmakta, kas gücünü yeniden sağlamaktadır.

Ortopedi doktoru ile görüşülürken neler konuşulmalıdır?

• Yaralanmanın Tipi?
• Yaralanmanın Şiddeti?
• Tedavi Planı?
• Olası Komplikasyonlar- Riskler?
• Cerrahi Gerekli olabilir mi?
• Tahmini iyileşme süresi?
• Uzun ve kısa vadede bizi bekleyen muhtemel sonuçlar?

Doç.Dr.Tahir Mutlu Duymuş
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Key Words : Omuz Travması, Omuz Ağrısı, Ameliyat Şart mı?Omuz Travması sonrası ne yapılmalıdır?