Kırık kaynaması üç aşamadan oluşur;
1-İnflamasyon fazı (ödem ve şişme)
Bu aşamada kırık bölgesine kan toplanır. Hematom evresi olarakda isimlendirilir. Kırığı tamir edecek hücrelerin ve kanın toplanması nedeniyle morluk oluşur. Bu aşamada hücreler arası iletişimi sağlayan kimyasal moleküller salınmaya başlar ve kemik üreten (osteoblast) ve kıkırdak üreten (kondroblast) hücreler ortaya çıkar. Takip eden birkaç hafta boyunca osteoblast ve kondroblast hücreleri kemik dokuyu üretmekle meşgulken osteoklastlar da (kemik hücreleri) bölgedeki kemik atıklarını temizler.
2-Onarım fazı
Kırık oluşumundan 2 hafta sonra osteoblastlar ve kondroblastlar tarafından proteinler üretirler. Bu proteinler, kollejenler, fibrinler ve kalsiyum mineralleri ile birleşerek sertleşmeye başlar ve yumuşak kallus denilen ve kırığı sabitlemekle görevli ilk yapı oluşur. Özellikle bu aşamada beslenme önemlidir. Vitamin, kollejen, protein, kalsiyum, D vitamini ve omega gibi takviye alınmalıdır. Oluşan bu yumuşak kallus dokusu ise yaklaşık 6-12 hafta aralığında sertleşerek, yük taşıyabilir duruma yani sert kallusa dönüşür. Röntgende gözüken bu kaynama dokusu sert kallusdur.
3-Remodeling fazı (yeniden şekillenme)
Bu evre kemiğin eski haline dönüştüğü yeniden yapılanma (remodelling) evresi olup ve aylarca devam eder.
Kırık nasıl hızlı kaynar ? Kırığın hızlı kaynaması için neler yapılmalıdır. Beslenme nasıl olmalıdır?
Kırık kaynama süresi, kırığın yerine, kişinin yaşına ve kırık kemiğin büyüklüğüne göre 45-90 gün arası sürebilir. Bazı durum ve kırıklarda 3-6 ayı bulabilir.
Çocuklarda hızlı yaşlılarda geç kaynama olur.
1-) İyi Beslenme
Kas iskelet gelişimi,kıkırdak oluşumu ve kırılan kemıgın kaynaması için gerekli olan A, B, C ve D vitaminlerinin yeterli dozlarda alınması şarttır. Özellikle D vitamini, Kalsiyum, Omega ve kollejenler kırığı iyileştirmek adına faydası vardır. D vitamini en doğal haliyle güneş ışınlarından alınabilir. Yoğurt, süt gibi kalsiyum içeren gıdalar da kaynamayı hızlandıran faktörlerdendir. Ton balığı, somon, morina ve uskumru gibi yağlı balıkların hepsinde yüksek düzeyde bulunan D vitamini ve Omega 3 bulunur. Kırık çevresinde şişen, gerilen ve zarar gören kas ve derinin iyeleşmesi için iyi beslenme, kollejen, protein ve vitamin takviyesi alınmalıdır.
2-) Kırık bölgesine olan kan akımı ve oksijenin artırılması
Kırığın hızlı kaynaması için yeterli miktarda Oksijenin, alınan protein, vitamin ve minarellerin yeterlı ve hızlı kan dolaşımı ile kırık bölgesine ulaştırılması önemlidir. Bu amaçla kırık bölgesindeki ödem azaltılmalı, sigara mutlaka bırakılmalı veya içilen ortamda bulunulmamalıdır. Temiz hava önemlidir.
3-) Havuç ve domateste bulunan likopen, maydanoz, ve yaban mersini iyileşme sürecini hızlandırır.
4-) Elma da A,B6,C,E,K vitaminleri olması nedeniyle günde 1 tane yenilebilir.
Op.Dr.Tahir Mutlu DUYMUŞ
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
Keywords: Kırık kaynaması, kırığın hızlı kaynaması, kırık kaynama süresi, kırığın kaynamaması, kırık ve beslenme