Menüsküs Yırtığı

Diz vücudumun en büyük eklemi ve en karmaşık eklemlerden biridir. Diz bir çok yapıyı içinde barındırır. Bu yapılar bazen istem dışı olarak zarar görebilir.Menisküs yırtıkları diz de en sık görülen yaralanmalardır. Sporcular, özellikle futbol gibi kontak sporlarında menisküs yırtılma açısından risk altındadır. Ancak herhangi bir yaşta herkeste menisküs yırtığı olabilir. Dizini tam bükerek çalışanlarda mesleki açıdan risk altındadırlar.

Anatomi

Diz eklemi üç kemikten oluşur.

• Tibia (Kavak Kemiği)
• Patella (Diz Kapağı)
• Femur (Uyluk Kemiği) 

Uyluk ile Kaval kemikleri arasında şok emici vazifeleri olan iki adet yarımay şeklinde kıkırdak yapılı menisküs isimli yapılar vardır. Menisküsler sert ve lastiksi yapıdadırlar.Adeta bir arabanın amortisörü vazifesine sahiptirler

Tanımlama

Menisküs yırtıkları farklı şekillerde olabilir. Yırtığın görünüş şekline göre isimlendirilir. En yaygın görülenleri, boylamasına, kova sapı, enlemesine, kanat tipi veya kompleks yırtıklardır.
Spor yaralanmaları ile birlikte olan menisküs yırtıklarında ön çapraz bağ yırtıkları eşlik edebilir.

Sebepler

Sportif yaralanmalar; Sportif aktivitelerde ani diz dönmesi ve çarpmalarda menisküs yırtıkları oluşabilir.
Belli meslek grupları;Menisküs yırtıkları sosyal medyadan bilindiği gibi sadece sportif yaralanmalarda olmaz. Uzun süre çömelerek temizlik yapan ev hanımları veya ayakta kalınan mesleklerde yüksek risk mevcuttur.
Kireçlenmiş dizler; Kireçlenmiş dizlerde kompleks yırtıkların olması mümkündür. Kıkırdak zamanla incelir, zayıflar ve eklem yüzeleri pürtüklü hale gelerek düzensizleşir. Bu kişilerde, sandalyeden kalkma veya arabaya binme gibi basit günlük aktivitelerde bile yırtıklar oluşabilir.

Menisküs yırtıldığında nasıl anlaşılır?

Menisküsünüz yırtıldığında bir "pop" sesi alabilirsiniz.
Birçok insan veya bazı sporcular yırtık menisküsleri ile oynamaya veya günlük aktivitelerine devam ederler. Bu hastalarda, ikinci ve ya üçüncü günlerinde diz sertleşir, takılır ve şişkin hale gelebilir.

Menisküs yırtıklarında en sık görülen belirtiler;

• Ağrı
• Şişlik ve Sertlik
• Dizde Güvensizlik
• Diz hareketlerinde kısıtlılık ve ya kilitlenme

Tedavi edilmezse yırtık parça diz arasına sürüklenir, kilitlenme ve ya kaymaya sebep olabilir.

Fizik Muayene ve Hasta Hikayesi

Klinik belirtiler ve hasta hikâyesi alındıktan sonra doktorunuz dizinizi muayene edecektir. Diz eklem hattında hassasiyete bakılacaktır. Hassasiyet yırtılma için genellikle bir sinyaldir.
Menisküs için ana muayene McMurray testidir. Doktorunuz dizinizi önce bükecek ve sonra düzeltirken döndürme yapacaktır. Eğer menisküs yırtığına sahipseniz bu hareket sırasında click sesi ve ya hassasiyet oluşabilir.
Bazı değişik diz problemlerinde de aynı bulgulara yol açtığından doktorunuz ayırıcı tanı ve teşhis için Röntgen ve MR çekilmesi önerilebilir.
Röntgen menisküs yırtıkların göstermez fakat eklem kireçlenmesi ve kemik patolojileri hakkında bilgi verir.  MR ise menisküs yırtıklarının tanısında altın standarttır.

Tedavi

Tedavi ameliyat dışı yöntemler ve ameliyat ile tedavi şeklinde ikiye ayrılır.Ortopedi doktorunuz yırtığın tipine, boyuna ve konumuma göre tedaviye karar verecektir.

1- Cerrahi Dışı Tedavi Yöntemleri

Eğer yırtık küçük ve dış kenar da ise cerrahi gerekmeyebilir. Takiplerde ağrılar devam etmezse cerrahiye ihtiyaç yoktur.

RICE protokolü çoğu sportif yaralanmalarda etkilidir;

• Rest  Dinlenme... Koltuk değneği kullan
• Ice     Buz ... Günde birkaç kez, her seferde 20 dk soğuk uygulama
• Compression  Sıkıştırma... Elastik bandaj kullan
• Elavation  Yükseltme... Şişliği azaltmak için kalp seviyesinin üstünde tut .Ağrı ve şişlik için nonsteroid ilaçlar kullanılabilir.

2- Cerrahi Tedavi

Eğer şikâyetleriniz devam ediyorsa, doktorunuz cerrahi tedavi önerebilir. Cerrahi artroskopi olarak yapılır. Prosedür; Bu ameliyat, bir kamera yardımıyla kapalı olarak yapılır. Diz açılmaz ve kanama olmaz. Gelişmiş özel el aletleriyle menisküs yırtıkları tamir ve ya temizlenir. Menisküs yırtıkları cerrahi olarak iki şekilde tedavi edilir. Tamir edilenler ve tamir edilemeyenler şeklinde ikiye ayrılır.
Tamir edilenler özel dikiş tekniği ile dikilir. Tamir edilemeyenler ise menisektomi işlemi ile temizlenir.Menisküslerin dış üçte biri kanlamadan zengin kırmızı alan olarak isimlendirildiğinden özel dikiş tekniği ile cerrahi tamir planlaması yapılır.

Buna karşın menisküs iç üçte biri ise kan kaynağından mahrumdur ve beyaz bölge olarak isimlendirilir. İyileşme potansiyelleri yoktur. Komleks, flep, kanat ve boynuz tipi yırtıklar menisektomi ile kesilerek eklem içinden temizlenirler. Tedavi planlamasında yaş, aktivite seviyesi ve ilişkili yaralanmalarda etkili faktörlerdir.

Rehabilitasyon

Ameliyat sonrası kısa bir süre diziniz bir dizlik içinde hareketsiz kalması gerekebilir.
İyileşme tamamlandığında iyileştirme egzersizleri verilecektir. Eklem hareket açıklığını artırma ve sonra güçlendirme egzersizleri verilecektir.
Doktorunuz fizik tedavi önerebilir ama genellikle evde verilen egzersizler yeterlidir.

Ameliyat sonrası eskisi gibi olur muyum?

Menisküs yırtıkları son derece yaygın olarak görülür. Doğru tanı, tedavi ve rehabilitasyon ile hastalar genellikle eski yaşamlarına kusursuz geri dönerler.

Doç.Dr.Tahir Mutlu DUYMUŞ  

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Key Words :Menisküs  Yırtığı, Futbol, Menisküs Yırtıkları, Ameliyat Şart mı?Diz Ağrısı