Diz Protezi Sonrası Günlük Aktiviteler

Eğer diz protezi replasmanı için aday iseniz, ameliyat sonrası ağrısız bir yaşam beklentisi içerisine girebilirsiniz. Bu beklenti gayet normal fakat değişim bir gecede olmaz, iyileşme sürecinde önerilen egzersiz programına katılım ve günlük aktivitelere uyum başarılı bir sonuç ve ağrısız yaşam için önemlidir.

Günlük birçok aktivitelerimizi gerçekleştirebilmek mümkün olsa da, yeni diz üzerine aşırı stres oluşturacak aktivitelerden kaçınılmalıdır. Aşağıdaki öneriler ve günlük aktiviteler size güvenli bir yaşam için faydalı olacaktır.

Hastanedeki Aktiviteler

Diz vücudun en büyük eklemi olup replasmanı majör bir cerrahidir.

Erken Hareket

Ameliyat sonrası muhtemelen dinlemek istiyor olsanız da erken hareket çok önemlidir. Ameliyat sonrası uyluk ön grup kasların kuvvetlendirilmesi gerekir. Hekim teşviki ve hasta uyumu ile birlikte egzersiz programı başlatılır. Hekim yara bakımı, diyet, ağrı kontrolü ve egzersizlerle ilgili talimatlar verecektir.

Ağrı Kontrolü

Erken iyileşmede ağrı kontrolü önemlidir. Ameliyat sonrası ağrı değişken olmakla birlikte kontrol altına alınabilir. Ameliyat sonrası genellikle damar yolundan ağrı kesici uygulanır ve birkaç gün sonra yerini hap veya enjeksiyona bırakır.

Ameliyat Sonrası Diğer Aktiviteler

Ameliyat sonrası kan pıhtısını ve enfeksiyonu önlemek için kan sulandırıcılar ve antibiyotikler verilir.
Birkaç gün iştahsızlık, kabızlık ve bulantı olabilir. Bunlar normal tepkilerdir. Solunum egzersizleri önerilebilir.
Ameliyat sonrası yara yerinde hemovak denilen kan dreni olup 1-2 gün içerisinde bu alınır. Hastalara bacak şişliğini azaltması için varis çorapları önerilir ve dize zaman zaman buz uygulaması yapılır.

Fizik Tedavi

Ameliyat sonrası bacak kan akımını artırmak ve pıhtı oluşumunu engellemek için yatak egzersizleri öğretilir. Özellikle düz bacak kaldırma, ayak bilek pompalama ile pasif diz ekstansiyon egzersizleri önemlidir.

Hedefler

Hastanede kalış süreniz iyileşmeye bağlı olarak ortalama 3-7 gün arasındadır. Eve gitmeden önce bazı hedefler gerçekleştirilmelidir.
Kendi kendinize yatağa girip çıkabilmelisiniz

• Dizinizi tam uzatmalı ve 90 dereceye kadar bükmeye çalışmalısınız
• Dizi tam ekstansiyona getirmeye çalışılmalıdır
• Koltuk değneği veya yürüteç kullanılacaktır.
• Önerilen ev egzersizlerine uyulmalıdır.

Ev Aktiviteleri

Muhtemelen evde birkaç hafta birinin yardımına ihtiyaç vardır. Yardımcınız yoksa geçici bir rehabilitasyon merkezine transfer edilebilirsiniz. Evde bir takım düzenlemeler size yardımcı olacaktır.

• Eğer 2 katlı bir eviniz varsa yatak odanızın alt katta olması daha iyi olacaktır.
• Yerdeki kilimleri kaldırın ve büyük halıların kenarlarını takılmamak için koli bandı ile zemine yapıştırın.
• Yürüyüş alanlarınızdaki mobilyaları, elektrik ve telefon kablolarını kaldırın.
• Evin içindeki merdivenlere tırabzan taktırın.
• Acil durumlarda ulaşılacak telefon numaralarını telefonun üzerine yazın. Tercihen telsiz telefon kullanın.
• Karanlık koridorlara gece lambası koyun ve gece tuvalete kalkarken el feneri kullanın.
• Banyo ve tuvalete güvenlik barları veya destek alabileceğiniz aparatlar monte ettirin.

• Duş sandalyesi ve tuvalet ihtiyacı için klozet kullanılmalıdır.
• Yemek masasında yemek yiyiniz
• Ayakkabı giymek için uzun saplı ayakkabı çekeçegi kullanın

Yara Bakımı

Ameliyat kesinizi temiz ve kuru tutmalısınız. Yaranızda şişme, ağrı artışı, akıntı, kızarıklık veya ısı artışı olursa derhal doktorunuza ulaşmalısınız. Genellikle dikişler 2-3 hafta içerisinde alınır.
Dikiler alınana kadar duş almak yasak
Dizde şişlik ameliyat sonrası ortalama 3-6 ay arasında sürer

İlaç Tedavisi

Evde doktorunuzun reçete ettiği ilaçları kullanmaya devan edeceksiniz. Evde kullanmak üzere size kan pıhtılarını engelleyen kan sulandırıcı ilaç reçete edilecektir; doktorunuz bu işlem için hap (Warfarin, aspirin) veya enjeksiyon (Enoxaparin) önerebilir. Evde kullanmanız üzere ağrı kesici ilaçlar da reçete edilecektir. Unutmayın, ağrının önlenmesi giderilmesinden daha kolaydır; bu nedenle ilaçlarınızı egzersizden 30 dakika kadar önce alacak şekilde zamanla yapmanız daha mantıklı olacaktır
Diyet
Normal diyetinize devam edin ve istediğinizi yemekle birlikte Demir ve C vitamini desteği almanız faydalı olacaktır. K vitamini kanın pıhtılaşmasını düzenlemekte olup bundan zengin brokoli, ciger, soğan, zeytinyağı, yeşil sebzeler takviyesinde bulunmanızda fayda var.

Yürüme ve Erken Dönem Aktiviteler

Ameliyatınızdan kısa süre sonra hastanede kısa mesafe yürüyüşleri ve hafif (kolay) günlük aktiviteler yapacaksınız. Bu erken dönem aktiviteler kalçanızı kuvvetlendirip iyileşmenizi hızlandıracaktır.

Yürüteç ile Yürüme – Tam Yük Verme

Ayağa kalkıp gövdenizi dik hale getirin ve yürütecinizden destek alarak dengeli bir şekilde durun. Yürütecinizi ileriye doğru 15-20 cm hareket ettirin.

Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Aktiviteler 2Daha sonra, ameliyatlı bacağınızı kaldırarak adım atın; önce topuğunuzu sonra ayak tabanınızı ve parmaklarınızı yere basın. Adımınız esnasında diziniz ve ayak bileğiniz bükülecek ve ayağınız yere basacaktır. Sonra diğer bacağınızı atın. Aynı işlemi tekrarlayarak yürümeye devam edin. Unutmayın, her seferinde önce topuğunuz sonra ayak tabanınız ve en son parmaklarınız yere temas etmelidir. Mümkün oldukça nazik yürümeye çalışın; acele etmeyin. Kas kuvvetiniz ve kondisyonunuz arttıkça daha fazla yürüyün. Yavaş yavaş ameliyatlı bacağınıza daha fazla ağırlık verir hale geleceksiniz.

Baston veya Koltuk Değneği ile Yürüme

Ameliyattan sonra ilk birkaç hafta dengenizi sağlamak için yürüteç kullandıktan sonra denge ve kas gücünüzü tam sağlayana kadar birkaç hafta daha baston veya koltuk değneği kullanmanız gerekebilir. Koltuk değneği veya bastonu ameliyat olduğunuz kalçanın karşı tarafındaki kolunuz ile tutmalısınız.

Merdiven İnip-Çıkma

Merdiven inip-çıkma hem esneklik hem güç gerektiren bir işlemdir. Başlangıçta, tırabzandan destek almalı ve her defasında bir adım atmalısınız. Merdiven çıkarken ilk önce sağlam bacağınızı inerken ise ilk önce ameliyatlı bacağınızı atın ("iyi ile çık – kötü ile in").

Diğer Önemli Hususlar

• Ameliyat sonrası 4-6 hafta cinsel ilişkiye girmeyin.

• Takip eden 2-3 ay içerisinde genellikle işinize dönebilirsiniz.

• Ameliyat sonrası 6 haftadan önce araba kullanmayın.

• Bacaklarınızda kan pıhtısı oluşumunu engelleyen elastik çorapları en az 2 hafta kullanmanız gereklidir.

• Dikişleriniz alınana kadar banyo yapmayın.

• Buz uygulaması yaparken dikişlerinizin ıslanmamasına dikkat edin.

Enfeksiyonun Engellenmesi

Total diz protezi cerrahisi sonrası enfeksiyonun en sık nedenleri dental (diş) müdahaleler, idrar yolu enfeksiyonları veya cilt enfeksiyonları sırasında kan dolaşımına mikrop karışmasıdır. Bu mikroplar protezin etrafına yerleşerek enfeksiyona neden olur. Bu nedenle her hangi bir dental müdahale öncesi ve vücudun diz dışındaki bölgelerinin enfeksiyonlarında antibiyotik kullanılması gereklidir. Sizi tedavi eden diğer branş doktorlarının ve diş hekiminizin sizde eklem protezi olduğunu bilmesi çok önemlidir.

Muhtemel diz protezi enfeksiyonu belirtileri:

• Devamlı yüksek ateş (37,5 derece ve üzeri)

• Üşüme, titreme

• Diz çevresinde artan kızarıklık, hassasiyet, şişme

• Yara akıntı

• İstirahat ve aktivite sırasında diz ağrısının artması

Bunlardan biri olursa hemen doktorunuza ulaşmalısınız.

Kan Pıhtısı Tıkaçlarının Önlenmesi

İyileşme döneminizin ilk birkaç haftasında doktorunuzun bunun oluşma riskini en aza indirmek için söylediklerine mutlaka uymalısınız.

Bacağınızda kan pıhtısı tıkacı oluştuğunun belirtileri:

• Baldırınızda artan ağrı
• Dizinizin yukarısında veya aşağısında hassasiyet veya kızarıklık
• Baldırınızda, ayak bileğinizde ve ayağınızda artan şişlik

Akciğerlerinize kan pıhtı tıkacı gitmesinin belirtileri:

• Ani gelişen kısa kısa nefes alıp verme
• Ani gelişen göğüs ağrısı
• Öksürük ile olan mevzi göğüs ağrısı
Bunlardan biri olursa hemen doktorunuza ulaşmalısınız.

Kontrole ne zaman gelinir?

İlk kontrolünüz taburcu olduktan bir hafta sonradır; pansumanız değiştirilip yaranızın durumu değerlendirilecektir. Takip eden hafta ikinci kontrolünüz yapılıp dikişleriniz alınacaktır. Takiben 6. haftada, 6. ayda, 1. yılda ve 2.yılda kontrolleriniz yapılacaktır; muayene edilip kontrol röntgenleri çekilecektir. İkinci yıldaki kontrolünüzden sonra her yılda bir kontrole geleceksiniz.

Op.Dr.Tahir Mutlu Duymuş
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Key Words :Diz protezi sonrası günlük aktiviteler, egzersiz, nelere dikkat edilmeli,Ameliyat Şart mı?