Ortopedi de diz bölgesinde yapılan diz protezi ve menisküs ameliyatlarından sonra en sık yapılan üçüncü ameliyattır. Dizin dört ana bağından biri olan ön çapraz bağ dizin öne kaçmasını ve rotasyonel stabilitesini sağlayan bir bağdır. Diz anatomisinde eklem içi yerleşik uyluk kemiğin arka ve dış kısmından başlar kaval kemiğinin ön iç kısmına yapışır. Arkasında arka çapraz bağ önünde ise pataller tendon vardır.
Ön çapraz bağ kendi içinde ise anteromedial ve posteromedial şeklinde 2 demetten oluşur.
Ön çapraz bağ tibial sinirin dalından sinir uyarılarını alır ve propriosepsiyon yani pozisyon duyularının algılanmasında önemlidir. Dizinde dengede kalmasının sağlayan ön çapraz bağ özellikle ayak yerde sabit ve dizin kendi ekseni etrafında rotasyonel burkulmasın sonucu kopabilir. Tam kopması veya aşırı esneme ve uzama yaparak dizin gevşek hale geldiği kısmı yırtıklarda sadece ameliyat ile tedavi edilir.
Kopan ön çapraz bağ maalesef kendi kendine iyileşemez ve kendini onarma yeteneği yoktur. Bağ esnek olmayıp sert ve esnek olmayan liflerlerde oluşur. Primer tamir veya rekontrüksiyon ile bağ yeniden oluşturulması işlemine aön çapraz bağ ameliyatı denir.
Ön Çapraz Bağ Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Ön çapraz bağ amleiyatı kapalı artroskopik bir ameliyattır. Sırasyıla maeliyat işlemleri;
Gelişmiş kamera ve el aletleri ile ön çapraz bağ ameliyatı kapalı yani diz artroskopisi ile yapılır. Kapalı yönteme ile elde edilen yeni tendon dizin içine yerleştirilerek özel dügme denilen materyeller ile tespit edilir.
Ön çapraz bağ ameliyatı dizin iç yan kısmında yer alan hamstring tendonlar dediğimiz semitendinöz ve gracilis tendonlarından bir veya ikisini alarak dizin için rekonstrüksüyonu ile yapılır.
Özellikle son 30 yılda çok fazla ön çapraz bağ ameliyat teknikleri gelişti. Bazıları ve kısa açıklamaları şöyledir;
Klasik yöntem transtibial yöntem
Bu yöntem halen birçok hastanede uygulanmaktadır. Ön çapraz bağ ameliyatında amaç hamtringlerden alınan tendonların diz içine orjinal anatomiye uygun yerleştirilmesidir. Transtibial yöntemde önce kaval kemiğine yani tibiaya tünel açılır ve bu tünelden geçirilen aletler ile uyluk yani femura tünel açılır. Tek düzlemde her iki tünel açılır. Bu yöntemde tibial tünel doğru yere açılmaz ise femoral tünelin anatomik olma şansı yoktur. Ön çapraz bağ ameliyatında femoral tünelin anatomik yere açılması çok önemlidir. Yoksa dizde tam bükümeme, diz tam düz yapamama gibi eklem gareket açıklığı kaybı olur. Bu dizde sürekli şişme ve eklem de kısıtlılığa yol açar. Ekonomik açıdan daha uygundur. Semitendinöz ve Gracilis adlı 2 adet tendonuda kulanmak zorundasınız. Tespit için femurda endobutton denile düğmeler veya transfix vidaları kullanılır. Tibiada ise biovida ile staple kullanılır. Dezavantajlarının fazla olması nedeniyle bu yöntemi 2011 yılından beri kullanmıyorum.
Bone Tendon Bone - Kemik Tendon Kemik -
Bu yöntemde diz kapağı ve kaval kemiğinden kemikle birlikte pateller tendon birlikte alınır. Diz içinde tibial ve femoral kemiklere açılan tünellere tendon kemikli olarak yerleştirilir ve vidalar ile sabitlenir. Bu yöntemde hamstring tendonları ve endobutton denilen düğmeler kullanılmaz. Stabilite açısından sağlamdır fakat tendon kemikle diz önünden alındığı için diz önü ağrısının yüksek olasılıklı olması dezavantajıdır.
All - Inside Ön Çapraz Bağ Ameliyatı
Bu yöntemde çapraz bağ tamamen anatomik yerleştirilir. Çift düzlemde çalışılır. Tibia ve femura tüneller birbirinden bağımsız iki düzlemde açılıdığı için çapraz tamamen anatomik yerleşimli olur. Her iki tünel içinde endubutton asansör denilen sistemm ile bağ orjinal gerginlikte kitlenir. Bio vida ve staple kullanmaya gerek yoktur. Tek bir tendon ile sağlam ve kalın bir ön çapraz bağ elde edilir. Kemik tüneller daha kısa ve kemik hasarı ve defekti ise en az olan ameliyattır. Kliniğimizde bu yöntem uygulanmaktadır. Diğer yöntemlere göre avantajları fazla ve sonuçları mükemmeldir. Hasta erken dönemde rehabilite olup günlük yaşama dönüş süresi çok kısadır. Biraz daha maliyetli olması dezavantaj oılarak görülebilir. Ayrıca yeni bir yöntem olması nedeniyle cerrahi tecrübe önemlidir.
Klasik ÖÇB ameliyatında özellikle kaval kemiği tarafında staple (çapa) ve biovida kullanılırken, uyluk tarafında genelde endobutton denilen düğmeler kullanılır. All inside ÖÇB ameliyatında ise sadece 2 adet asansör tipi endobutton kullanılır.
Her iki yöntemdede tüm platinler kalıcıdır. Fakat staple yada çapa çoğunlukla cilt altında ele gelir ve rahatsız eder. Enfeksiyon veya ödeme yol açarak rahatsız etmesi durumunda çıkarılması zorunlu hale gelir. All- İnside ÖÇB ameliyatında staple-çapa veya biovida kullanılmaz. Bu nedenle platinin rahatsız etme ihtimali yoktur.
All İnside ameliyatı daha minimal doku hasarı, kemik stokunu koruyucu, daha az platinin kullanıldığı, tek tondonun yeterli olduğu bir ameliyattır.
Evet vardır. Endobutton platinler kendi içinde 2 türlüdür. En etkilisi asansor mekanizmasına sahip olan olup tünele yerleştirilen grefttin istenilen gerginlikte olmasını sağlar.
Ameliyat sonrası aktif spora dönüş 6 aydır. Günlük yaşama 1-2 hafta içinde dönülebilirken, fitness gibi salon sporlarına 2-3 ay arasında dönülür. Düz koşulara 2.ay, desteksiz ve değneksiz yürüme için ise ameliyat sonrası 10. ve 15.günler yeterlidir.
1-2 hafta dizlik kullanılabilir. Bazı hastalarda kullandırılmayabilir.
Ameliyat sonrası 1. veya 2. gün üstüne basabilirsiniz. Fakat aynı anda menisküs dikişi atıldı ise doktorunuz izin verene kadar yük vermeyiniz.
Ön çapraz bağ ameliyatı acil değildir. Kopma sonrası ödem ve şişliğin biraz geçmesi öenmlidir. Bir kaç hafta beklenilebilir. Bu süre zarfında ödem tedavisi olmalı ve kas güçlendirme için egzersiz yapılmalıdır.
Kesinlikle gereklidir. Ameliyat kadar önemlidir. Bu konuda çok detaylı olan youtube videomuzu izleyiniz.
Ön Çapraz Bağ Ameliyatı Sonrası Koltuk Değneği Gerekli Mi?
Ameliyat sonrası 1-2 hafta koltuk değneği kullanılabilir.
Hayır. Sadece gerekirse açısı ayarlanabilir dizlik kullanılmaktadır.
Ön Çapraz bağ ameliyatı ortopedinin zor ameliyatlarından değildir. Doktor açısından zorluk cerrahın tecrübesi, bilgisi ve kendine olan güveninine göre değişir. Hasta açıaından zorluk ise zor bir ameliyat olmayıp ameliyat ve sonrası uyumu genellikle hızlıdır.
Ön çapraz bağ ameliyatı sonrası ağrı ne kadar sürer?
Ağrı genellikle ilk günler fazladır. Fakat ilaçlar ile bu süre minumun ağrı ile geçirilir. Ortalama ağrı kesici ilaç kullanma süresi 2 haftadır.
Tekrar bir travma, düzme olursa kopabilir. Çok nadirende olsa yıllar içinde rezorbe olabilir.Yapılan ön çapraz bağın güçlenmesi ve kemiklere entegre olması ilk 6 ay içinde olmakta ve damarlanması egzersizler ile artmaktadır.
Ameliyatın maliyeti, hastane, cerrah ve kullanılan malzeme ve tekniğe göre değişir. Değişen ekonomik koşullar için lütfen güncel fiyat için başvurunuz.
Genellikle 4-6 hafta arası doktorunuz izin verince araç kullanılabilir.
Ön çapraz bağ ameliyatı olmadan iyileşir mi?
Ön çapraz bağ kendi kendine ve eklem içi enjeksiyon veya ilaç ile kesinlikle iyileşmez.
Ameliyat sonrası 2-3 hafta içinde ciddi oranda ödem ve şişlik azalır. Fakat tam geçmesi genellikle 2-3 ay sürebilir.
Ameliyat sonrası su geçirmez bantlar ile 2-3 gün sonra alınabilir. Fakat dikişler alınana kadar yaraya kesinlikle su teması olmamalıdır.