Kronik Omuz İnstabilitesi

Omuz, vücudun en hareketli eklemdir. Sferoidal yani çok yönlü kareket kabiliyeti olan bir eklemdir.

Omuz instabilitesi ve gevşekliği, üst kol kemiğinde yer alan topuz şeklindeki hunerus başının, kürek kemiğinde yer alan ve soket şeklindeki glenoid isimli eklemden dışarı doğru zorlandığında eklemde oluşan çıkma ve gevşeklik olarak isimlendirilir. Güvensiz, sürekli çıkıp yerine giren bir omuz rahatsızlığıdır. Omuz gevşek ve güvensizdir. Nedeni ani bir yaralanma veya aşırı kullanım sonucu olabilir. Omuz bir kere çıktın mı, sürekli tekrarlayan çıkık ihtimali yüksek olup kronik instabilite ile sonuçlanabilir.

Anatomi

Omuz eklemi üç kemikten oluşur: Üst kol kemiği (humerus), kürek kemiği (skapula) ve köprücük kemiği (klavikula).

Üst kol kemiğinizin başı veya topuzu, kürek kemiğinde sığ bir sokete oturmaktadır. Bu sokete glenoid denir. Omuz eklem kapsülü ise soket ve topuzu bir arada tutan güçlü bağ dokusudur. Eklem kapsülünü ise tendonlar ve kaslar tarafından çevrelenmektedir.

Hastalığın Tanımı

Omuz çıkığı (dislokasyon) kısmi veya tam olabilir. Kısmı çıkığa sublüksasyon denir. Tam çıkık ise topun soketten tamamen çıktığı durumdur.

Omuz çevresindeki kapsül, bağlar, tendonlar ve kaslar gevşedikten veya yırtıldıktan sonra tekrarlayan omuz çıkığı gelişebilir. Topuzun sokete ortalanması ve stabilitesini sağlayan bu dokuların inatçı yetersizliğine Kronik omuz instabilitesi denir.

(Sol)Normal omuz stabilitesi. (Sağ)Tam çıkık; Humerus başı (topuz), soketten çıkarak omuzun ön tarafına doğru yer değiştirmiştir.

Sebepleri

İnstabil omuz en sık nedenleri;

1-Omuz çıkığı

Düşme veya travma genellikle ilk omuz çıkığının sebebidir. Humerus başı çıktığı zaman, eklem içi ve çevresinde yer alan bağlar sıklıkla yaralanır. En sık topuz ile soket arasında yer alan Labrum denilen kıkırdak ve bağ dokusu yapısı yırtılır. Labrum glenoid dokuya yapışık ve yuvarlak, ince kısmı hareketli bir yapı olup glenoide yanı sokete derinlik kazandıran bir dokudur. Dizdeki menisküs gibi bir yapı ve fonksiyonu vardır.

Omuz çıkığında en sık ön kısmında yırık olur ki buna ayrıca özel olarak Bankart lezyonu denir. Bankart lezyonu genellikle cerrahi tedavi olmadan kendiğinden iyileşme potansiyeli düşüktür. Bu nedenle şiddetli bir ilk çıkık, dislokasyonların devam etmesine, omuz ekleminde dengesizlik hissine yani instabiliteye neden olabilir.

Bankart lezyonu; labrumda görülen yırtığa denir.

2-Tekrarlayan gerilme

Omuz instabilitesi olan herkesde omuz yerinden çıkmayabilir. Birçoğunda omuz bağları yapısal olarak gevşektir. Bu durum esneklik oluştursa da yerinden çıkma ile sonuçlanmayabilir.

Yüzme, tenis ve voleybol omuz bağlarını gerebilen sporlar arasındadır. Tekrarlayan germe ve zorlamalı mesleklerde bağları aşırı streeden gevşek hale gelebilir, stabilite sorunlarına yol açabilir. Ağrılı ve güvensiz bir omuz ile sonuçlanabilir.

3-Çok Yönlü İstikrar

Hastaların küçük bir azınlığında, yaralanma veya tekrarlayan gerginlik geçmişi olmadan omuz instabilitesi gelişebilir. Böyle hastalarda omuz bir çok yöne (ön-arka-alt) gevşeyebilir, yer değiştirebilir ve çıkma ile sonuçlanabilir. Bu duruma çok yönlü instabilite denir. Bu hastalar doğal olarak gevşek bağlara sahiptir.

Klinik Belirtiler

Kronik omuz instabilitesinin yaygın semptomları şunlardır:

• Omuz yaralanmasından kaynaklanan ağrı

• Tekrarlanan omuz çıkıkları

• Omuzun gevşemesi, eklemin içine ve dışına kayması veya sadece çıkacak hissi veya korkusu ile oluşan güvensizlik

Muayene ve Teşhis

Fiziki Muayene ve Hasta Geçmişi

Spesifik testler omzunuzdaki dengesizliği değerlendirmesine yardımcı olur. Bağlarınızdaki genel gevşeklik test edebilir. Örneğin, başparmağınızın ön kolunuzun alt tarafına dokunmaya çalışmanız istenebilir.

Görüntüleme Testleri

Tanıyı doğrulamak ve diğer problemleri tanımlamak için görüntüleme testleri isteyebilir.

Röntgen: Omuz eklemi kemiklerini inceleme ve eşlik eden herhangi bir yaralanmayı gösterecektir.

Manyetik rezonans (MRI): Yumuşak dokuları ayrıntılı olarak göstermektedir. Omuzeklemini çevreleyen bağ ve tendonlar yaralanmalarını teşhis etmeside çok kıymetlı bir yöntemdir. Özellikle bankart lezyonu için bazen ilaçlı MR gerekebilir.

Tedavi

1-Cerrahi Olmayan Tedavi

Ne kadar iyi çalıştığını anlayabilmek için genellikle birkaç ay cerrahi olmayan tedavi gerekebilir. Cerrahi olmayan tedavi tipik olarak şunları içerir:

Etkinlik değişikliği: Yaşam tarzınızda bazı değişiklikler yapmalı ve semptomlarınızı kötüleştiren aktivitelerden kaçınmalısınız.

Steroidal olmayan anti-inflamatuar ilaç. Aspirin ve ibuprofen gibi ilaçlar ağrıyı ve şişmeyi azaltır.

Fizik Tedavi. Omuz kaslarının güçlendirilmesi ile stabilite artırabilir.

2- Cerrahi Tedavi

Yırtık ya da gerilmiş ligamentleri onarmak için genellikle cerrahi gereklidir. Özellikle en sık Bankart lezyonları cerrahi olarak tamir edilir.

Artroskopi. Yıtık Bankart artroskopi denilen kapalı amaeliyat tekniği ile tamir edilebilir. Artroskopi minimal invaziv bir ameliyattır. Hasta aynı gün veya ertesi gün taburcu olabilir. Omuzun içine küçük bir kamerayla girilir ve özel ince aletler ile ameliyat gerçekleştirilir.

Açık Cerrahi. Bazı hastalarda açık cerrahi prosedür gerekebilir. Omuza daha büyük bir insizyon ile girlir ve yırtık bağlar onarılır. Ameliyat sonrası yatış ve rahabilitasyon daha uzundur.

Rehabilitasyon. Ameliyattan sonra, omzunuz bir askıyla geçici olarak immobilize edilebilir.

Daha sonra ligamentleri rehabilite etmek için egzersizler başlatılacaktır. Omuz eklem hareket aralığını iyileştirmek ve ligamentlerin iyileşmesiyle skarlaşmayı önleyecektir. Ayrıca omuzun güçlendirmesi için egzersizler rehabilitasyon planınıza yavaş yavaş eklenecektir.

Tedavi planını takip başarı için çok önemlidir. İyileşme süreci yavaş ve uzun olmasına rağmen, fizik tedaviye olan bağlılığınız, keyif aldığınız tüm aktivitelere dönmede en önemli faktördür.

Op.Dr.Tahir Mutlu Duymuş
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Key Words: Kronik Omuz İnstabilitesi, Omuz Ağrısı, Omuz Hareket ettirmekte zorlanma