Diz Yan Bağ Yaralanmaları

Giriş

Diz vücudumuzun en büyük ve karmaşık eklemidir. Günlük hayatta hareket etmek için çok önemli bir eklemdir. Diz eklemi bağları uyluk ile kaval kemiklerini birbirine bağlar ve spor yaralanmalarında çok sık olarak gerilir veya yırtılabilir. Futbol gibi temaslı spor müsabakalarda, bağlar dizin yan bağlarının yaralanma olasılığı yüksektir.

Anatomi

Diz eklemi üç kemikten oluşur; Femur (uyluk), Tibia (kaval) ve Patella (diz kapağı) dır. Bu kemikler birbirine bağlar ile bağlanır. Bu yapılar kemikleri bir arada tutan ve stabilteyi sağlayan güçlü yapılardır;

• Yan (Kollateral) Bağlar; Bu bağlar dizlerin iç ve dış yanlarında bacağa paralel bağlardır. Dizin yanlara doğru kontrolünü sağlar.
• Çapraz (Cruriate) Bağlar; Bu bağlar diz iç kısmı yani eklem içi bağlar olup ön ve arka olmak üzere iki adettir ve çapraz olarak uzandıkları için çapraz olarak isimlendirilirler.

Tanımlama

Temas sporlarında ani travma, dizin hızlı olarak dönmesi, ani kuvvetli kas kasılmaları diz yan bağlarına zarar verebilir. Bağ yaralanmaları üç dereceye ayrılır

;

• Derece 1 Burkulma; yan bağlar hafif yaralanır. Gerilme olmuştur ve yırtık yoktur, stabilitesi korunmuştur.
• Derece 2 Burkulma; yan bağlarda kısmı yırtık vardır.
• Derece 3 Burkulma; tam kat yan bağ yırtığı vardır ve diz eklemi stabilitesi bozulmuştur.

İç yan bağ, dış yan bağdan daha sık olarak yaralanır. Dış yan bağın yapısı daha karmaşık olup, yırtıldığında ise dizin iç bağlarında yaralanma daha sıklıkla eşlik eder.

Sebepler

Bu tür yaralanmalar genellikle sportif yaralanmalardır. Dizin dönmesi veya yandan darbesi sıklıkla sebeptir.
İç yan bağ genellikle dizin dış kısmından gelen darbe ile dizin diğer dize doğru burkulması yırtılır. Tam tersi mekanizmada ise dizin dışa doğru bükülmesi ile de, dış yan bağ yırtılır.

Klinik Bulgular

Diz yan bölgelerinde ağrı ve hassasiyet mevcuttur. İç yan yaralanmasında dizin iç yanında, dış yan bağ yaralanmasında dizin dış yanında ağrı vardır.
Yaralanma hattında şişme

Dizde kararsızlık durumu- instabilite olması- Dizin yerinden çıkacak gibi olmasıdır.

Muayene

Doktorunuzu ziyaret ettiğinizde sizinle, şikâyet, yaralanma mekanizması ve tıbbi geçmişinizi konuştuktan sonra dizinizi muayene edecektir.
Fizik muayene sırasında, ağrı, hassasiyet ve instabiliteye bakılacaktır ki muayene ile çoğu zaman teşhis konulmuş olur. Bazen gerek görülürse yardımcı olması açısından röntgen veya MRI istenebilir.

Röntgen bağların kemiklere tutunduğu noktadan eşlik eden kemik yaralanmaları gösterebilir. MRI ise bağ yaralanmasını detaylı olarak gösterir.

Tedavi

İç yan bağ yaralanmaları nadiren cerrahi gerektirir. Eğer sadece dış yan bağ yaralanması varsa, iç yan bağ gibi tedavi edilir. Eğer dış yan bağ yaralanmasına, diz iç bağ yaralanmaları eşlik ediyorsa planlama diz içi başlara göre planlanır. Kısacası izole iç ve dış yan bağ yaralanmaları genellikle cerrahi gerektirmez.

1- Cerrahi Dışı Tedavi

• Buz; Yaralı bölgeye 1 saat arayla 15-20 dakika arayla uygulanır.
• Ortez; Uzun bacak dizlikler kullanılır ve bazen koltuk değneği gerekebilir.
• Fizik Tedavi; Güçlendirme egzersizleri önerilir ve daha sonra bacak kas kuvvetleri artırılır.

Bu rahatsızlıkta kas dokularında nekroz ve zedelenme olduğu için protein ve hidrolize kollejen kullanımı yeniden yapımı ve rejenerasyon üzerine çok etkilidir. Ayrıca kas inşasında gerekli vitamin, mineral alımı ve dolaşım düzenleyici gıda takviyesi ektra katkı sağlayacaktır.

2- Cerrahi Tedavi

İzole yan bağ yırtıkları genellikle ameliyatsız olarak başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Fakat eşlik eden diğer bağ (Ön çapraz bağ gibi) yırtılmalarda varsa doktorunuz size ameliyat önerecektir.

Op.Dr.Tahir Mutlu Duymuş

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı 

Key Words : Diz yan bağ yaralanması, yan bağ yırtılması, travma