Arka Çapraz Bağ Kopması & Yaralanması

Arka çapraz bağ diz ekleminde ön çapraz bağın arkasında yer alır. Uyluk kemiği (femur) ile kaval kemiği (tibia) arasında bağlantıyı sağlayan dört ana bağdan birisidir. Diz ekleminde kaval kemiğinin arkaya doğru çok fazla hareket etmesini yani hareket aralığını sınırlandırmaktadır. Çok güçlü olup tam kopma ihtimali düşüktür. En sık yaralanma sebebi yüksek enerjili travma veya trafik kazalarında bükülmüş dize doğrudan darbe alma sonucu meydana gelir. Özellikle araç içinde dizin ön konsola çarması sonucu daha sık meydana gelir. Spor musamakalarında ise bükülmüş dizin üstüne rakip sporcunun düşmesi de sebep olabilir.

Diz Anatomisi

Diz eklemi diz kapağı dışında uyluk (femur) ve kaval (tibia) gibi iki uzun kemikten oluşur. Bu iki uzun kemik ise 4 ana bağ ile diz eklemini oluşturmaktadır;

  • İç yan bağ ( Medial Kollateral Ligament)

  • Dış yan bağ (Lateral Kollateral Ligament)

  • Ön çapraz bağ (Anterior Cruciate Ligament)

  • Arka çapraz bağ (Posterior Cruciate Ligament) : Arka çapraz bağ, kuyruk kemiğinin geriye doğru çok fazla hareket etmesini önler. Kişinin serçe parmağı kadar kalın olup güçlüdür ve ön çapraza göre daha az yaralanır.

 ön çapraz bağ kopmasıön çapraz bağ kopması 1

Kollateral bağlar. Bunlar dizin iç ve dış yanlarında bulunur. Medial kollateral ligament iç tarafta, lateral kollateral ligament ise dış taraftadır. Dizinizin yan hareketlerini kontrol eder ve olağandışı hareketlere karşı dizinizi korurlar.

Çapraz bağlar. Bunlar diz ekleminizin içinde bulunur. Ön çapraz bağ ve arkada bulunan arka çapraz bağ yanyana olup birbirlerini "X" şeklinde çaprazladıkları için çapraz bağ olarak isimlendirilirler. Çapraz bağlar dizinizin ileri ve geriye doğru hareketini kontrol ederler.

 

Hastalığın Tanımı

Çoğu zaman dizdeki diğer ligament yaralanmalarına göre değerlendirilmeleri daha zordur. Ayrıca dizde kıkırdak, diğer bağlar ve kemik gibi diğer yapılara ait yaralanmalarla birlikte ortaya çıkar. Yaralanmanın şiddetine göre derecelendirilir;

1. Derece Yaralanma; Ligament hafif hasarlıdır. Hafifçe gerilmiştir, ancak diz eklemini stabil tutmak için yeterli güce sahiptir.

2. Derece Yaralanma; Bağın gevşediği ve esnediği durum olup kısmi (parsiyel ) yırtık vardır.

3. Derece Yaralanma; Bağın tam yırtılması olarak adlandırılır. Bağ iki parçaya ayrılmış olup diz eklemi dengesiz yani instabildir.

 

Sebepleri

Arka çapraz bağın yaralanması birçok şekilde olabilir. Genellikle güçlü bir kuvvet gerektirir.

  • Dizin ön tarafına doğrudan bir darbe (örneğin bir araba kazasında bir kontrol paneline vurma ya da sporda bükülmüş bir diz üzerine düşme gibi)

  • Bağın çekilmesi veya gerilmesi (aşırı hiperekstansiyon yaralanması)

Klinik Belirtiler

Posterior çapraz bağ yaralanmasının tipik semptomları şunlardır:

 

  • Yaralanmadan hemen sonra ve hızla meydana gelen şişlik ile ağrı

  • Dizi sertleştiren şişlik, sıkıntıya neden olabilir

  • Yürümede zorluk

  • Diz güvensizlik ve çıkma hisleri

 

Teşhis ve Görüntüleme

Fizik muayenede doktor tarafından, yaralanan dizin tüm yapıları kontrol edilir ve yaralanmamış diz ile karşılaştırılır. Yaralı diziniz büküldüğünde geriye doğru sarkmış gibi görünebilir. Özellikle 90 ° 'lik bir açının ötesine büküldüğünde, geriye doğru çok fazla kayabilir.

Teşhisinizi doğrulamasına yardımcı olabilecek diğer testler röntgen ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) yaptırılmalıdır.

Röntgenler. Posterior çapraz bağa ait yaralanmayı göstermez fakat eşlik eden kemik patolojisini iyi gösterir. Bazen kopma kırığının (avulsiyon kırığı) eşlik edip etmediğini gösterir.

MR. Bu çalışma posterior cruciate ligament gibi yumuşak dokuları çok iyi görüntüler.

 

Tedavi

1.Cerrahi olmayan tedavi

Diz travması sonucu sadece arka çapraz bağınız yaralı ise ameliyatsız tedavi edilebilir. İlk tedavi;

RICE. RICE yöntemi (dinlenme, buz, badajlama ve yükseltme) ile iyileşme hızlandırılabilir.

İmmobilizasyon. Dizin hareket etmesini önlemek için bir destek önerebilir. Dizinizi daha fazla korumak ve bacağınıza ağırlık vermenizi önlemek için koltuk değnekleri kuıllanabilirsiniz.

Fizik Tedavi. Şişlik azaldıkça dikkatli bir fizik rehabilitasyon programı başlatılır. Spesifik egzersizler dizinize fonksiyonunuzu geri getirecek ve bunu destekleyen bacak kaslarını güçlendirecektir. Uyluğunuzun önündeki kasların güçlendirilmesi (kuadriseps) başarılı bir iyileşmede anahtar faktör olarak gösterilmiştir.

2.Cerrahi Tedavi

Dizinizde çoklu bağ yaralanması var ise öreneğin; Dizinizde çıkık varsa ve arka çapraz bağ dâhil olmak üzere çoklu bağları yırttıysanız, ameliyat hemen hemen her zaman gereklidir.

Bağın yeniden inşası (rekonstrüksiyon): Bağların primer tamiri yani uç uca dikilmesi genellikle başarısızdır. Bu nedenle yırtılmış arka çapraz bağın yeniden oluşturulması gerekir. Doktorunuz yırtık bağınızı bir doku grefti ile değiştirecektir. Bu greft vücudunuzun başka bir kısmından veya başka bir insan donöründen (kadavra) alınır. Greftin kemiğinize kaynaması ve iyileşme sağlaması birkaç ay sürebilir.

Prosedür. Bir arka çapraz bağın yeniden yapılandırılması için cerrahi küçük insizyonlar kullanılarak bir artroskopi ile yapılır. Artroskopik cerrahi daha az invazivdir. Daha az invaziv tekniklerin yararları arasında ameliyattan daha az ağrı, hastanede geçirilen daha az zaman ve daha hızlı iyileşme süreleri bulunur.

Posterior çapraz bağları onarmak için cerrahi prosedürler gelişmeye devam etmektedir. Daha ileri teknikler, hastaların rehabilitasyondan sonra daha geniş bir faaliyet yelpazesine devam etmelerine yardımcı olur.

Rehabilitasyon

    • Tedaviniz ister cerrahi olsun ya da olmasın, rehabilitasyon günlük aktivitelerinize geri dönmeniz için hayati bir rol oynamaktadır.

    • Fizik tedavi programı diz gücünü ve hareketini yeniden kazanmanıza yardımcı olacaktır.Eğer ameliyat olduysanız, fizik tedavi işleminizden 1 ile 4 hafta sonra başlayacaktır. Tam iyileşme süresi yaralanmanın şiddeti eşlik eden çoklu bağ yaralanmasının seviyesine göre değişir.

    • Ameliyat sonrası işiniz masa başı ise da erken iş başı yapılırken, ağır işlerlerde işbaşı aylar sonra olabilir. am iyileşme genellikle 6 ile 12 ay arasında bir süredir.

    • Yavaş bir süreç olmasına rağmen, terapiye olan bağlılığınız, keyif aldığınız tüm aktivitelere dönmede en önemli faktördür.

Op.Dr.Tahir Mutlu Duymuş
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

 

Key Words : Arka Çapraz Bag Yırtığı, Futbol, Menisküs Yırtıkları, Ameliyat Şart mı?, Diz Ağrısı

 

 

 

Kemik ve Eklem Hastalıkları Bone & Joint Diseases

Doç.Dr.Tahir Mutlu Duymuş Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı